Voor we ingaan op de vraag wat is mijn setpointgewicht, of je die kunt verlagen of berekenen, leg ik je graag uit wat setpointgewicht nu eigenlijk betekent?
1. Wat is een setpointgewicht?
Een setpointgewicht is het gewicht waarbij je lijf het beste functioneert. Waar het zich goed bij voelt. Je setpointgewicht is het gewicht dat hoort bij je lijf. Het is als het ware jouw gezonde gewicht (en dat heeft dus niets met BMI te maken). Je lichaam wil hier, en heel begrijpelijk dus, niet graag van afwijken.
Het is het gewicht wat past bij:
- Jouw eigen, fysieke behoeftes en dan moet je denken aan wat jij qua eten en drinken, beweging, rust en slaap nodig hebt.
- Het is het gewicht wat past bij je lichaamsbouw en genetische aanleg.
- En je setpointgewicht is het gewicht wat met 5 kilo kan schommelen maar daarbinnen vrij stabiel is en blijft.
Het is dus meer een range, een gebied dan één getal of vast punt. En dit wordt bepaald door het hersengebied dat ook een aantal basale functies reguleert als je behoefte aan slaap en je lichaamstemperatuur.
Zie het als een thermostaat die zichzelf bijstelt. Deze past honger, je behoefte aan activiteit en je metabolisme aan om je gewicht binnen dat setpointgebied te houden.
Maar veel vrouwen vinden hun setpointgewicht te hoog. Omdat dit volgens de BMI bijvoorbeeld geen ‘gezond’ gewicht is. Vanwege het heersende slanke schoonheidsideaal, ‘zo hoor je eruit te zien’. Omdat ze zichzelf niet mooi of dun genoeg vinden. Dus starten veel vrouwen op een gegeven moment met afvallen.
2. Wat gebeurt er rondom je setpointgewicht als je af gaat vallen?
Wanneer je af gaat vallen kan het zijn dat je je lichaam kunstmatig onder dit setpointgewicht probeert te krijgen. En dan … grijpen je hersenen in. Want je wijkt af van waar je lijf zich het prettigst bij voelt, het best bij functioneert.
- Je brein laat meer hongerhormoon vrijkomen en vermindert de aanmaak van het verzadigingshormoon. Je bent hiermee ook meer met eten bezig, denkt er veel aan, voelt meer de behoefte om te eten.
- Daarnaast kan je lijf je stofwisseling aanpassen, oftewel de voedselverbranding verlagen zodat je meer energie op kunt slaan. En dan kom je dus gewoon weer aan.
Je brein heeft namelijk als drijfveer overleving en dat komt in het geding. Zelfbehoud is prioriteit. Het verklaart ook waarom mensen op de lange termijn na het afvallen weer aankomen (80 tot 95%). Je gaat weer meer eten naar behoefte en je lichaam vecht zich als het ware terug.
En alleen al denken aan een dieet, aan voedselbeperking, kan ervoor zorgen dat je brein in de weerstand schiet en meer hongerhormoon en minder verzadigingshormoon aan gaat maken! En nog wat cortisol (stresshormoon) wat allerlei onrust omtrent eten tot gevolg kan hebben net als cravings, en het kan zelfs leiden tot eetbuien.
Merk je tijdens het afvallen dat je gewichtsverlies stagneert, omdat je je zogenaamde streefgewicht nog niet bereikt hebt, dan is je lijf succesvol bezig met het tegengaan van afbraak. Maar wat we vervolgens doen is nóg minder eten en meer bewegen. Zo blijven we vastzitten in die vicieuze cirkel. Van afvallen naar vervolgens ook weer aankomen. En in een strijd. Met eten én jezelf. En dat ook nog eens voor niks want je setpointgewicht of – gebied permanent naar beneden stellen is praktisch onmogelijk.
Je kunt dus wel willen afvallen maar de kans is groot dat je terugvalt omdat je een setpointgewicht hebt. Sonde van je tijd en energie. Of je moet echt systematisch anders eten wat kan betekenen te weinig eten, want het streefgewicht wat veel vrouwen voor ogen hebben is onder dat setpointgewicht. En daarmee werk je ook weer een verstoorde relatie met eten in de hand of je houdt deze in stand. En/of je moet veel bewegen en sporten, en dat is vaak meer dan, als je eerlijk bent, je zelf eigenlijk wilt of blij van wordt.
Hoe zit dat dan met mensen die wel blijvend afvallen?
Op de eerste plaats is die groep heel klein. Zo’n 5%. En de reden dat zij blijvend afgevallen zijn kan er alles mee te maken hebben dat zij lange tijd ruim boven dat setpointgewicht zaten en nu hun setpointgewicht hebben bereikt. Maar dat is dus vaak een ander gewicht, dan wat de meeste mensen als ideaalgewicht of streefgewicht voor ogen hebben. Want nogmaals, meestal ligt dat onder het setpointgewicht.
Weet jij je setpointgewicht te bereiken door iets te veranderen aan je relatie met eten, je gezondheidsgedrag, aan je eet- en beweegpatroon, waarbij je dus ook goed luistert naar je fysieke behoeftes, en je deed dat voorheen niet, at je bijvoorbeeld vanuit beloning, troost of compensatie of had je last van eetbuien, dan is het niet gek dat als je jarenlang boven dat gezonde setpointgewicht hebt gezeten je gewicht dan verandert.
En dan kun je dus blijvend een lager gewicht bereiken dan je jarenlang hebt gehad. Maar de voorwaarde is dus wel dat je voorheen boven dat setpointgewicht zat. Dat je boven dat gewicht zat waar jouw lichaam zich ook echt prettig bij voelt.
Zit je op een goed setpointgewicht, maar vind jij zelf dat je minder zou moeten wegen, omdat je dat mooier vindt of omdat je denkt dat dat voor je gezondheid noodzakelijk is, dan is de kans dat je gewicht verliest en dit ook blijvend vast kunt houden heel klein.
3. Wat is mijn setpointgewicht?
Nu wil je misschien graag weten wat dan jouw setpointgewicht is. Maar hier is geen test of rekensommetje voor. Wat je wel kunt doen is afgaan op:
- Hoe je er als kind uitzag. Was je toen al wat zwaarder, dan zal je setpointgewicht naar alle waarschijnlijkheid wat hoger liggen. Was je toen heel mager, dan zal je setpointgewicht wat lager liggen.
- Aan de hand van je groeicurve als kind, kun je ook een beetje zien in welke range jouw setpointgewicht zich zal bevinden. Zat je bijvoorbeeld op de plus 1 of 2 lijn qua gewicht, dan zal je setpointgewicht dus waarschijnlijk ook hoger liggen dan dat zogezegde ‘gezonde’ gewicht volgens de BMI.
- En je kunt erachter komen door goed naar de behoeftes van je lichaam te luisteren, in de basis gevarieerd en gezond te eten en regelmatig te bewegen.
Wat we in ieder geval zeker weten is dat als jij je gewicht al langere tijd stabiel weet te houden, maar daarvoor maximaal 1500 kcal per dag mag eten, bijna dagelijks voor in de sportschool moet staan, dat dat echt niet jouw natuurlijke setpointgewicht is.
En dan heb je naar alle waarschijnlijkheid ook geen gezonde relatie met eten. Maar dat kan echt anders.
Heb je overigens jarenlang diëten gevolgd, of veel geschommeld in gewicht, dan kan het lang duren voordat je metabolisme weer optimaal werkt en het gewicht weer terugkeert naar het natuurlijke setpointgewicht.
4. Kan ik mijn setpointgewicht verlagen of bijstellen?
Hier kan ik heel kort over zijn: wat je ook beloofd of verteld wordt, of dat nou is dat je bepaalde producten moet vermijden, aan intermittent fasting moet doen, je kunt je setpointgewicht of – gebied niet permanent naar beneden stellen. Het is praktisch onmogelijk. Ook omdat je eerder hebt kunnen lezen dat dit op biologisch niveau, in onze genen vastligt.
Streef veel liever naar een gezonde relatie met eten en jezelf. Waarbinnen je weer leert luisteren en handelen naar o.a. je fysieke behoeftes. Waar je gedrag en ook gezondheidsgedrag centraal staat. Maar ook zelfzorg en het onderzoeken van waarom het op eetgebied op bepaalde momenten ‘mis’ gaat en wat je vervolgens kunt doen (deze download helpt daarbij). Of kijk eens naar mijn 1 op 1 begeleiding hierin.
Zodat je geen strijd meer met eten ervaart maar rust. En geen strijd meer met jezelf. Want er hoeft helemaal niets aan jou veranderd te worden. Je hoeft niet te voldoen aan het slanke plaatje. Een fijne gelukkig leven leiden daar zou het om moeten gaan. Jezelf goed genoeg vinden. Dat is zoveel meer waard. En het is maar de vraag of (blijven) lijnen en diëten, gefixeerd zijn op je eten, op gewichtsverlies daaraan bijdraagt.
Bron: ‘Bite me’ van Femke Buwalda en dianavandijken.nl
Liefs,
